Máis forte ca unha muralla de aceiro pode ser unha idea equivocada, con tal de que se manteña a conciencia, como unha teima, coma se fose o único que existise no mundo, concentrando toda a forza da mente en estreitala entre os brazos cos ollos ben pechados. Preso desta cegueira, a infinidade do espazo aparecéuseme durante un tempo como garantía de protección contra as diferentes ameazas do mundo, polas mesmas razóns polas que unha frecha disparada nunca chega realmente ao seu destino, nin pode nunca Aquiles gañarlle a carreira á tartaruga.
Supeditar a felicidade a un lugar determinado, é dicir, a unha paisaxe concreta, é dicir, a un espazo acoutado que se contempla dende un punto, presupón a existencia dun espazo permanente e inalterable. Algo perfectamente factible cando se considera que hai no mundo un excedente tal de espazo, de territorio, que calquera desprazamento ou alteración nel non é máis ca unha ilusión, e polo tanto non pode acoller cambios significativos. Noutras palabras: como vai un exército de colonos invasores, baioneta en man, aprender os retortos camiños que levan a unha illa afastada e remota, na que non hai ningún tesouro que espoliar? Como se vai crer que chegaron os romanos, tan só coas súas armas e as súas pernas, a recunchos inhóspitos á beira do Atlántico? Que broma é esa de que uns homes chegaron á lúa? Como vai chegar un plan urbanístico, unha desas cuadrículas de Hipódamo, a unha paraxe sen xente, salteada de ondulacións, de árbores, de penedos, de fendas e de intricadas cavernas? Como te vai atopar unha noticia indesexada cando te vas agochar no sitio máis arredado imaxinable? Como vai chegar o mosquito X ou a bacteria Y, autóctonas dunha illa do sueste asiático, a un val perdido no occidente de Europa, concretamente a unha casa tan diminuta que nin sequera se lembraron de poñela no mapa? Como vai caber todo o planeta en Google Earth? Quen vai dar co nó, que hai na febra, que hai na agulla, que hai na pata, que hai na lora, que hai na cama, que hai na alcoba, que hai na casa, que hai na esquina, que hai na praza, na cidade de Pamplona? E, por todo isto, como imos nós ser quen de saír, de perdernos na terra incógnita extramuros, se todo canto podemos andar é para percorrer a infinitude do mesmo lugar?
Rematando a infinita cadea de obstáculos que se lle pode poñer ao mundo dende esta perspectiva, aparécese como derradeiro reduto a mente. A mente é o consolo último de quen, desbordadas as súas barreiras físicas por unha forza extraordinaria e fatal, ve reducido o seu espazo a uns metros de alxube, ou se cadra se ve atrapado nuns milímetros apenas suficientes para coller aire e para asentir coa cabeza. Velaí que os máis fortes se somerxen na súa idea liberadora, dando a entender que absolutamente nada do que pase fóra lles pode arrebatar o seu ben máis prezado, porque o seu reino non é deste mundo. Así un San Sebastián, cando morre frecheado, pretende demostrar aos seus asasinos que todo canto o torturen é inútil, porque a súa fe vive nun universo independente do que se pode destruír coas armas, todo o cal resolve a aporía de Zenón afirmando que a frecha nin sequera sae do arco. Esta estratexia da ataraxia, da mente que acada a felicidade pola vía da emancipación do mundo, ten unha longa tradición que vai máis alá dos mártires cristiáns. A súa raíz é estoica, e ten como un dos seus primeiros defensores a Epicteto, un escravo romano que atopa consolo á súa situación afirmando que un é tan libre como queira ser, sexa cal sexa a súa situación material, ou dito doutro xeito, que na mente un sempre pode ser libre. Un mesmo estilo, unha parecida fortaleza mental, debe de ser a que guía a Viktor Frankl durante a súa reclusión nos campos de concentración da Alemaña nazi, o que lle da pé para desenvolver unha psicoterapia relacionada coa busca do sentido da vida.
"Poderán facerlle calquera cousa ao meu corpo, pero non á miña mente": este é un argumento moi contundente, practicamente irrefutable. Tanto como que a frecha de Zenón ten que percorrer infinitos puntos e polo tanto non se move do sitio. Por iso, cando semellantes evidencias son superadas pola realidade a confusión é total. Vale que é suicida poñerse tras dunha muralla de aceiro, no embigo do mundo coma unha Constantinopla; pero polo menos nos quedaba a inmensa e inhóspita estepa, que criamos ignorada polos incontables poderes que pugnan por conquistar a terra. Cando os Estados Unidos ameazan con que na infinidade do planeta "there's no cave deep enough for America, or dark enough to hide", xa sabemos que van absolutamente en serio. A felicidade está na mente, si. Pero na mente todo vén dado, vén dende fóra, dende o outro, como se fose unha poza que vai recibindo a auga que escorrega pola montaña e que, cando se forma nunha cunca de rocha, resiste as crecidas do inverno, pero cando é un furado brando de lama, desbórdase e desfigúrase dun ano para outro ata quedar irrecoñecible. O consolo, efectivamente, non é deste mundo, está nun plano diferente da realidade: a extensión do espazo segue a ser limitada por moito que sexa infinitamente divisible, e a frecha chega efectivamente ao seu destino co consentimento da intelixencia ou sen el. Acaso vai o furacán a pararse a resolver o labirinto que lle debuxemos no chan polo que pasa?
Supeditar a felicidade a un lugar determinado, é dicir, a unha paisaxe concreta, é dicir, a un espazo acoutado que se contempla dende un punto, presupón a existencia dun espazo permanente e inalterable. Algo perfectamente factible cando se considera que hai no mundo un excedente tal de espazo, de territorio, que calquera desprazamento ou alteración nel non é máis ca unha ilusión, e polo tanto non pode acoller cambios significativos. Noutras palabras: como vai un exército de colonos invasores, baioneta en man, aprender os retortos camiños que levan a unha illa afastada e remota, na que non hai ningún tesouro que espoliar? Como se vai crer que chegaron os romanos, tan só coas súas armas e as súas pernas, a recunchos inhóspitos á beira do Atlántico? Que broma é esa de que uns homes chegaron á lúa? Como vai chegar un plan urbanístico, unha desas cuadrículas de Hipódamo, a unha paraxe sen xente, salteada de ondulacións, de árbores, de penedos, de fendas e de intricadas cavernas? Como te vai atopar unha noticia indesexada cando te vas agochar no sitio máis arredado imaxinable? Como vai chegar o mosquito X ou a bacteria Y, autóctonas dunha illa do sueste asiático, a un val perdido no occidente de Europa, concretamente a unha casa tan diminuta que nin sequera se lembraron de poñela no mapa? Como vai caber todo o planeta en Google Earth? Quen vai dar co nó, que hai na febra, que hai na agulla, que hai na pata, que hai na lora, que hai na cama, que hai na alcoba, que hai na casa, que hai na esquina, que hai na praza, na cidade de Pamplona? E, por todo isto, como imos nós ser quen de saír, de perdernos na terra incógnita extramuros, se todo canto podemos andar é para percorrer a infinitude do mesmo lugar?
Rematando a infinita cadea de obstáculos que se lle pode poñer ao mundo dende esta perspectiva, aparécese como derradeiro reduto a mente. A mente é o consolo último de quen, desbordadas as súas barreiras físicas por unha forza extraordinaria e fatal, ve reducido o seu espazo a uns metros de alxube, ou se cadra se ve atrapado nuns milímetros apenas suficientes para coller aire e para asentir coa cabeza. Velaí que os máis fortes se somerxen na súa idea liberadora, dando a entender que absolutamente nada do que pase fóra lles pode arrebatar o seu ben máis prezado, porque o seu reino non é deste mundo. Así un San Sebastián, cando morre frecheado, pretende demostrar aos seus asasinos que todo canto o torturen é inútil, porque a súa fe vive nun universo independente do que se pode destruír coas armas, todo o cal resolve a aporía de Zenón afirmando que a frecha nin sequera sae do arco. Esta estratexia da ataraxia, da mente que acada a felicidade pola vía da emancipación do mundo, ten unha longa tradición que vai máis alá dos mártires cristiáns. A súa raíz é estoica, e ten como un dos seus primeiros defensores a Epicteto, un escravo romano que atopa consolo á súa situación afirmando que un é tan libre como queira ser, sexa cal sexa a súa situación material, ou dito doutro xeito, que na mente un sempre pode ser libre. Un mesmo estilo, unha parecida fortaleza mental, debe de ser a que guía a Viktor Frankl durante a súa reclusión nos campos de concentración da Alemaña nazi, o que lle da pé para desenvolver unha psicoterapia relacionada coa busca do sentido da vida.
"Poderán facerlle calquera cousa ao meu corpo, pero non á miña mente": este é un argumento moi contundente, practicamente irrefutable. Tanto como que a frecha de Zenón ten que percorrer infinitos puntos e polo tanto non se move do sitio. Por iso, cando semellantes evidencias son superadas pola realidade a confusión é total. Vale que é suicida poñerse tras dunha muralla de aceiro, no embigo do mundo coma unha Constantinopla; pero polo menos nos quedaba a inmensa e inhóspita estepa, que criamos ignorada polos incontables poderes que pugnan por conquistar a terra. Cando os Estados Unidos ameazan con que na infinidade do planeta "there's no cave deep enough for America, or dark enough to hide", xa sabemos que van absolutamente en serio. A felicidade está na mente, si. Pero na mente todo vén dado, vén dende fóra, dende o outro, como se fose unha poza que vai recibindo a auga que escorrega pola montaña e que, cando se forma nunha cunca de rocha, resiste as crecidas do inverno, pero cando é un furado brando de lama, desbórdase e desfigúrase dun ano para outro ata quedar irrecoñecible. O consolo, efectivamente, non é deste mundo, está nun plano diferente da realidade: a extensión do espazo segue a ser limitada por moito que sexa infinitamente divisible, e a frecha chega efectivamente ao seu destino co consentimento da intelixencia ou sen el. Acaso vai o furacán a pararse a resolver o labirinto que lle debuxemos no chan polo que pasa?
 |
| Fotograma de When the Wind Blows, 1986 |
0 comentarios:
Publicar un comentario